Afgelopen vrijdag was het BO-MIRT overleg. Het wat? Het Bestuurlijk Overleg Meerjarenprogramma Infrastructuur Ruimte en Transport. Een overlegtitel die – heel begrijpelijk-  wordt afgekort naar BO-MIRT. En een heel belangrijk overleg voor de Vervoerregio Amsterdam en de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Edwin Konings, één van de coördinatoren MIRT van de MRA licht dit complexe maar belangrijke overleg toe. ‘Dit is misschien wel het belangrijkste overleg van heel het jaar.’

Jaarlijks terugkerend overleg

Edwin: ‘Het BO-MIRT is een jaarlijks terugkerend overleg waar het Rijk met de regio om de tafel zit. Het Rijk heeft ieder jaar een pot met geld, zo’n zes miljard, om projecten aan te pakken. Die projecten kunnen verschillend zijn, bijvoorbeeld een gebiedsontwikkeling zoals het bouwen van een woonwijk of bedrijventerrein, het verbeteren van een verbinding van A naar B, de bouw van een spoorlijn, het aansluiten van een locatie op het netwerk zoals een autoweg of tramlijn of een combinatie van die dingen. Een gedeelte van het geld is voor onderhoud van de projecten die al gebouwd zijn, en een gedeelte van het geld wordt uitgegeven aan nieuwe projecten. Al stijgt het gedeelte van het budget wat voor beheer en onderhoud is bestempeld. Omdat er natuurlijk steeds meer projecten afgerond zijn en bijvoorbeeld veel van wat er in de vorige eeuw is gebouwd nu aan een grote onderhouds- of vervangingsbeurt toe is.’

Spelregels

Om financiering te krijgen voor een opgave moet er wel aan spelregels voldaan worden. Edwin: ‘Het is niet wie het eerst komt, wie het eerst maalt. Allereerst moet het project aan de voorwaarde voldoen dat het bijdraagt aan de ‘Rijksdoelen’. Het Rijk maakt beleid en als een project totaal tegenstrijdig is aan dat beleid dan maakt het geen kans op financiering. Een andere spelregel is dat voor alle projecten bij de start van een project minimaal 75% van de financiering rond moet zijn. Neem het voorbeeld van het uitbreiden van een metrolijn. Dan kan de metro van de Vervoerregio zijn, de gemeente een groot belang hebben dat de lijn er komt omdat er dan omheen extra woningen gebouwd kunnen worden, heeft het Rijk er voordeel van dat het spoor dan minder druk wordt en is er misschien ook een ondernemer die er belang bij heeft omdat de onderneming beter bereikbaar wordt. Al die partijen doen dan gezamenlijk één aanvraag en in die aanvraag staat wie voor welk deel van de kosten opdraait. Een interessante regel hierbij is dat als een project meer dan 225 miljoen kost, dat de regio bij het Rijk mag aankloppen voor een bijdrage.  Een voorbeeld hiervan is het project Amsteltram. En nieuw dit jaar is dat het Rijk ook kan zeggen dat 100% van de financiering van het project rond moet zijn voor de start als er een te hoog risicoprofiel op het project zit. Een voorbeeld van zo’n opgave is het doortrekken van de Noord/Zuidlijn naar Hoofddorp.’

Nieuw Kabinet: éénmalig geld

Het BO-MIRT van dit jaar is spannender dan vele jaren hiervoor. Waarom? Edwin: ‘Dit jaar is er éénmalig extra geld vanuit het Rijk beschikbaar. De hoeveelheid opgaven die ingediend worden is al jaren veel groter dan de hoeveelheid geld. En voorgaande kabinetten hebben al beloften voor de toekomst gemaakt. Dus eigenlijk is het “standaard” jaarlijkse budget al “uitgegeven” (gereserveerd heet dat in ambtelijke taal) tot minstens 2030. Maar dit jaar is er een nieuw kabinet gekomen. Zij hebben in hun regeerakkoord éénmalig extra geld aan het BO-MIRT toegevoegd, namelijk 7,5 miljard voor het bereikbaar maken van woningen die gebouwd worden. Dat geld is bestemd voor mobiliteit bij woningen. Het Rijk heeft als doel om in 2030 negenhonderdduizend nieuwe woningen in Nederland gebouwd te hebben. Daar moet ook goede infrastructuur zoals bijvoorbeeld openbaar vervoer naar toe gaan.’

Cyclus

Edwin: ‘Het BO-MIRT is een overleg van ongeveer anderhalf uur. In zo’n korte tijd wordt er natuurlijk niet het geld verdeeld. Het hele jaar door ben je met elkaar in overleg en tijdens het overleg zelf staat een groot deel van de afspraken al vast. Tijdens het BO-MIRT worden twee soorten afspraken gemaakt: procesafspraken en investeringsafspraken. Bij een procesafspraak kun je bijvoorbeeld denken aan “er wordt onderzocht wat de beste manier is dat automobilisten in de ring rondom Amsterdam niet de hele dag vaststaan in de toekomst”. En een investeringsafspraak is dat ergens geld voor komt, bijvoorbeeld voor de bouw van een extra spoor op station Zuid. Op de dag van het BO-MIRT zelf worden de afspraken alleen nog bestuurlijk vastgesteld. Niet elk jaar is er veel geld beschikbaar, maar dit jaar lijkt het dus wel een klein beetje op Prinsjesdag. Al is het niet alleen maar anderhalf uur ceremonie, want worden soms ook ingewikkelde zaken besproken.’

Samenwerken

Die anderhalf uur is trouwens voor één van de vijf landsdelen. Edwin: ‘Het Rijk heeft Nederland opgedeeld in vijf landsdelen voor dit overleg. Ieder landsdeel zit anderhalf uur aan tafel. De Vervoerregio en de MRA vallen onder het landsdeel NoordWest Nederland. Onder dit landsdeel vallen ook de provincie Utrecht, en de overige delen van provincies Noord-Holland Noord en Flevoland-Oost. Dus al die gebieden hebben natuurlijk eigen wensen. Maar we proberen altijd wel met één mond te praten. We houden daarom de afvaardiging ieder zo beperkt mogelijk. Dan laat je zien: gezamenlijk staan we achter de aanvragen die we ingediend hebben.’