Door: Carlo Wijers – redactie Zuidasdok
Begin 2027 opent de nieuwe reizigerstunnel van station Amsterdam Zuid, de Brittenpassage. Technisch Manager Station Marianne van Lochem en haar team hebben over alles nagedacht: van de materiaalkeuze tot de locatie van de poortjes.
In de nieuwe Brittenpassage komen winkels, (rol)trappen, liften, een ticketservice en een inpandige fietsenstalling voor 2.600 fietsen met rechtstreekse toegang vanaf de Parnassusweg. En door de gebruikte materialen en overvloedige inval van natuurlijk licht wordt de reizigerstunnel een lust voor het oog. Dat alles draagt volgens Van Lochem bij aan de belangrijkste opgave bij het ontwerp: ‘Het moet vooral een plek worden waar het groeiende aantal reizigers op een veilige en comfortabele manier naar de trein, metro, bus en tram kan lopen.’
Technisch Manager Station Marianne van Lochem Foto: Jan Vonk
Bij de opening in uiterlijk 2027 passeren reizigers een groot, blauw bord boven de ingang, net zoals die nu boven de entree van de bestaande Minervapassage hangt. Dat is een tijdelijke oplossing, met een subtiele boodschap. Van Lochem: ‘Die herkenbare, opvallende ingang steekt af tegen de rust van het nieuwe, definitieve uiterlijk van de passage direct achter de toegangspoortjes. Zo benadrukken we dat de entree tijdelijk is. Daarnaast is de entree zo makkelijk vindbaar, vooral voor de reiziger die niet dagelijks op het station komt. Dat is zeker belangrijk wanneer we vlak voor de passage de A10 Zuid ondergronds gaan brengen. De buitenruimte verandert dan in een grote bouwput. Daarom ook is die blauwe entree tijdelijk.’
Uiterlijk 2027 opent de passage met herkenbare, maar tijdelijke entrees (beeld: zuidzijde/A. Schönberglaan)
In 2036 heeft de passage haar definitieve entrees (beeld: zuidzijde/A. Schönberglaan)
Rechts van de ingang in de Arnold Schönberglaan (en bij de noordelijke ingang in de Eduard van Beinumstraat aan de linkerzijde) komt een informatiepunt waar reizigers ook openbaar vervoerkaartjes kunnen kopen. ‘Dat informatiepunt plaatsen we doelbewust in de luwte, zodat de doelgerichte reiziger ongestoord het station kan betreden.’
Reizigersinformatie direct naast de ingang in de luwte
De OV-poortjes staan daar niet toevallig
Eenmaal in de passage valt de eenvoudige materiaalkeuze op: steen, glas en staal. ‘Natuursteen geeft de vloeren en de muren een robuust en hoogwaardig uiterlijk’, legt Van Lochem uit. ‘Dat geeft de passage rust en tegelijkertijd de allure van grote stations in de rest van de wereld. Dat hoeft trouwens niet veel te kosten: de stalen toegangspoortjes, de bankjes en de prullenbakken zijn bijvoorbeeld standaardmodellen die je overal op stations ziet.’ De functionaliteit wordt daarbij niet vergeten, voegt ze snel toe: ‘Met de natuurstenen tegels voor de vloeren hebben we bijvoorbeeld uitgebreid geëxperimenteerd: die zijn stroef, slijtvast en daarmee veilig.’
Check-in palen staan verspreid voor een optimale doorloop
Bij de opgangen naar de perrons bestaat het dak uit glazen panelen die het buitenlicht naar binnen halen. Dat is qua beheer en onderhoud wat prijziger dan betonnen plafonds, maar volgens Van Lochem kozen opdrachtgevers ProRail en de gemeente Amsterdam bewust voor deze investering. ‘Mensen bewegen in zo’n tunnel automatisch naar het licht toe. Dat heeft in dit geval als voordeel dat ze de opgangen naar de perrons moeiteloos weten te vinden.’ Van Lochem lacht: ‘En zonlicht kost natuurlijk niets.’ Daarnaast geeft een goed verlichte ruimte een veilig gevoel. De winkelgevels en de liften naar de perrons zijn daarom ook van glas – zo heb je altijd zicht hebt op de rest van de passage.
Vanuit de inpandige fietsenstalling loopt u zo de passage in
Natuurlijk licht dringt via de glazen vide naar binnen
De aandacht voor detail in de afwerking gaat best ver, zoals te zien is aan de geperforeerde plafondplaten die zorgen voor een prettige akoestiek in de passage. ‘Het station moet echt onderdeel worden van de omgeving. In Zuidas staan al genoeg indrukwekkende gebouwen. Zo konden we ons richten op een hoogwaardige afwerking binnenin de passage. Dat is ook duurzamer: een gebouw dat er niet is, hoef je ook niet te koelen en te verwarmen met een energieverslindende klimaatinstallatie.’
Plattegrond van de Brittenpassage bij opening in 2027
Zelfs over de locatie van de toegangspoortjes bij de ingang is nagedacht. Bij de zuidelijke ingang in de Arnold Schönberglaan staan die voor de metro aan de linkerkant, die voor de trein aan de rechterkant. ‘Het idee is dat reizigers onbelemmerd de kortste route naar de perrons weten te vinden’, legt Van Lochem uit. ‘Vanaf de ingang aan de zuidzijde kun je gelijk via de NS-poortjes aan de rechterkant met de (rol)trap of lift naar de treinperrons. Bij de ingang aan de noordzijde geldt hetzelfde principe, maar daar liggen de metrosporen het dichtst bij. Daar kun je dus via de metropoortjes aan de linkerkant direct naar de metroperrons.
Alle ontwerpkeuzes leiden volgens Van Lochem tot een comfortabele en veilige extra stationspassage. Maar het ontwerpen begon met het kiezen van een locatie. Het oog viel volgens Van Lochem al snel op de westzijde van station Amsterdam Zuid, vlakbij het Kenniskwartier, het Amsterdam UMC (locatie VUmc) en de Vrije Universiteit (VU). ‘Het Kenniskwartier wordt met de bouw van duizenden woningen (zie bijvoorbeeld The Pulse of Amsterdam, Stepstone en Ceci, red.) en alle ontwikkelingen op de VU Campus dé grote nieuwe reizigersmagneet voor station Amsterdam Zuid. Vanuit de Brittenpassage loop je zo dat bruisende stuk stad in.’
2036: de noordelijke entree met bushaltes voor de deur
2036: tramhaltes bij de entree aan de zuidkant, vlakbij het Kenniskwartier